Czy z anoreksji i bulimii można się wyleczyć?

Pytanie to nurtuje wszystkich rodziców. Żeby na nie odpowiedzieć, trzeba uzgodnić, co uznajemy za kryterium wyzdrowienia. W anoreksji zazwyczaj za kryterium wyzdrowienia uznaje się utrzymywa­nie ciężaru ciała w granicach 15 procent przeciętnej dla wieku i dodat­kowo, w stosunku do dziewcząt po pokwitaniu, regularne miesiączkowa­nie. W przypadku występowania jedynie kryterium wagowego mówi się o poprawie. W odniesieniu do bulimii wyzdrowienie oznacza umiejętność kontroli jedzenia przy braku epizodów objadania się i wymiotów. Poprawa to występujące od czasu do czasu epizody utraty kontroli nad przyjmowa­niem pokarmów (rzadziej niż raz w tygodniu). Tak zdefiniowane wyzdrowienie oznacza, że była pacjentka czy pacjent może mieć zmieniony stosunek do odżywiania się w porównaniu do okre­su poprzedzającego chorobę. Rodzice po osiągnięciu przez córkę wagi mi­nimalnej i powrocie miesiączkowania często są rozczarowani. Po pierwsze, że waga nie jest wyższa, twierdzą, że czuliby się bezpieczniej, gdyby mieś­ciła się pośrodku przedziału wskazującego na normę. Po drugie, oczeki­waliby, że wreszcie córka będzie jeść swobodnie tłuste i słodkie potrawy, i miną jej lęki dotyczące wyglądu. Rodzicom trudno jest zaakceptować, że córka myśli o jedzeniu inaczej, niż zwykło się to czynić. Może to wynikać z utrzymującej się obawy przed otyłością, obawa taka często towarzyszy pacjentkom po zakończeniu leczenia. Poziom jej nasilenia decyduje, czy będziemy ją traktować jako jeden z objawów psychicznych anoreksji, czy też jako uczucie kontrolowane przez pacjentkę, wspólne dla bardzo wielu współczesnych dziewcząt i kobiet.Jeżeli chodzi o anoreksję psychiczną w okresie dzieciństwa, to wiąże się ona z zahamowaniem rozwoju fizycznego, opóźnieniem okresu dojrze­wania. Wyniki niektórych badań porównawczych wskazują, że dzieci, które chorowały z powodu jadłowstrętu osiągają niższy wzrost niż ich rówieśnicy.
Nie ma jednoznacznych danych pokazujących wskaźniki wyleczenia an­oreksji psychicznej. Różne ośrodki zajmujące się leczeniem podają różne dane. Wynika to z tego, że wyleczenie zależy m.in. od długości trwania choroby, stosowanych metod leczenia, zaangażowania pacjentek i ich ro­dzin w leczenie. Przyjmuje się, że wyzdrowienie występuje u 40-77 pro­cent pacjentów, częściowa poprawa w granicach od kilku procent do 40, chroniczny przebieg choroby stwierdza się u około 20 procent pacjentów. w kontekście tych danych ważne jest to, co sprzyja leczeniu. Zarówno adania, jak kliniczne obserwacje wskazują na kilka elementów, które ko­rzystnie rokują, a mianowicie:

• szybkie rozpoczęcie właściwego leczenia (do półtora roku od wystą­pienia objawów);

• korzystna sytuacja rodzinna, która wyraża się pozytywnym stosun­kiem do dziecka i angażowaniem się w leczenie;

• dobre radzenie sobie w okresie poprzedzającym zachorowanie, szcze­gólnie dobre kontakty rówieśnicze i powodzenie w szkole;

• małe nasilenie objawów bulimicznych w przebiegu anoreksji;

• brak konieczności hospitalizacji (niezbędna przy niskim BMI).



Wyniki badań prowadzonych wiele lat po zakończeniu leczenia, tzw. ba­dania katamnestyczne, wskazują, że pacjentki, które zakończyły leczenie z pozytywnymi wynikami, często osiągają dobre przystosowanie psycho­społeczne, nawiązują satysfakcjonujące relacje z innymi, wychodzą za mąż i mają dzieci, ale często czują silną zależność od swoich rodziców oraz wciąż nie opuszczają ich myśli dotyczące wagi i sylwetki. Przebieg choroby u chłopców jest bardzo podobny, wyniki leczenia nie różnią się od tych, które uzyskiwane są u dziewcząt. Czynniki sprzyjające korzystnemu rokowaniu też są podobne.

Jeżeli chodzi o wskaźniki rokowania w bulimii, to podobnie jak przy an­oreksji, znaczenie mają krótki czas chorowania i zaangażowanie pacjentki w leczenie. Obserwacje wskazują, że na przebieg leczenia niekorzystnie wpływa:

• utrzymywanie się niskiej wagi;

• współwystępowanie innych zaburzeń psychicznych, w tym szczegół nie zaburzeń osobowości oraz afektywnych i lękowych;

• nadużywanie alkoholu i leków;

• psychiatryczne zaburzenia w rodzinie;

• poprzednie hospitalizacje z powodu anoreksji psychicznej;

• otyłość występująca przed zachorowaniem.

Rodzice często pytają także o nawroty choroby. Dostępne dane nie po­zwalają na odpowiedź, na ile uzyskane rezultaty mają charakter stały. Do­świadczenia kliniczne wskazują na nawroty w przypadku, gdy terapia trwa zbyt krótko i nie zostały rozwiązane problemy psychologiczne dziecka i jego rodziny. Czasami objawy mogą się pojawić w sytuacjach dla dziecka kryzysowych.